Basiskennis

  • Zuivere stoffen en stofeigenschappen; mengsels en scheiden van mengsels
  • Deeltjesmodel (corpusculair model) van de materie
  • Symbolen en namen van elementen
  • Enkelvoudige en samengestelde stoffen; anorganische stofklassen
  • Formules en namen van mono-atomische en polyatomische ionen
  • Formules en namen van ionverbindingen
  • Formules en namen van niet-metalen, binaire niet-metaalverbindingen en oxozuren
  • Algemene eigenschappen (aggregatietoestand bij kamertemperatuur, smelt- en kookpunt, oplosbaarheid, geleidingsvermogen) van ionverbindingen, covalente verbindingen en metalen
  • Algemene begrippen i.v.m. chemische reacties: synthese en analyse (thermolyse, elektrolyse en fotolyse), exotherme (exo-energetische) en endotherme (endo-energetische) reacties, behoud van element en van massa
  • Reactietypes: neerslag-, gasontwikkelings-, neutralisatie-, verbrandings- en redoxreacties
  • Polaire en apolaire oplosmiddelen; invloed van het oplosmiddel op de oplosbaarheid
  • Elektrolyten (sterke en zwakke) en niet-elektrolyten
  • Dissociatie van ionverbindingen en ionisatie van moleculaire elektrolyten in water
  • Hydratatie van ionen

Atoombouw + Periodiek systeem van de elementen

  • Atoommodel van Rutherford
  • Elementaire deeltjes in een atoom, atoomnummer, massagetal en atoommassa-eenheid
  • Nucliden en hun symbolische notatie, isotopen (= isotope nucliden)
  • Atoommassa van een element en het verband met het % voorkomen van zijn natuurlijke isotopen
  • Atoommodel van Bohr-Sommerfeld, elektronenconfiguratie (opvulling van de hoofd- en subniveaus)
  • Edelgasconfiguratie en octetstructuur
  • Het PSE: perioden en a-groepen, analogie binnen a- groepen

Chemische binding

  • Ionbinding: vorming van mono-atomische ionen en van binaire zouten; ionroosters
  • Metaalbinding
  • Covalente binding (= atoombinding): kenmerken en soorten
  • Lewisformules van binaire stoffen, bindende en vrije doubletten
  • Elektronegatieve waarde (= elektronegativiteit), polarisatie van covalente bindingen en polariteit van diatomische moleculen
  • Intermoleculaire krachten

Chemisch rekenen

  • Deeltjes- en formulemassa’s
  • Mol als eenheid van hoeveelheid materie
  • Constante van Avogadro (NA)
  • Molaire massa, aantal mol, molair volume
  • Procentuele samenstelling van een stof
  • Hydraten (aantal mol kristalwater)
  • Dichtheid van zuivere stoffen en mengsels
  • Algemene gaswet
  • Concentratie van oplossingen (m%, V%, m/V% in g/100 mL, g/L en mol/L) en omzettingen tussen deze eenheden
  • Verdunnen van oplossen
  • Stoichiometrische berekeningen zonder overmaat

Reactiesnelheid

  • Het begrip reactiesnelheid
  • Factoren die de snelheid van een reactie beïnvloeden
  • Het botsingsmodel ter verklaring van de reactiesnelheid

Koolstofchemie

  • Molecuulformules (brutoformules) en structuurformules van organische stoffen
  • Algemene formule en naamgeving van koolwaterstoffen (alkanen, alkenen, alkynen, cycloalkanen en cycloalkenen)
  • Begrippen onvertakt, vertakt, verzadigd en onverzadigd
  • Ketenisomerie, plaatsisomerie en cis-transisomerie

Zuur-base-evenwichten in water

  • Zure, neutrale en basische oplossingen – pH
  • Verband tussen [H+], [OH-] en pH
  • Berekening van de pH van sterke eenwaardige zuren en hydroxiden
  • Zuur-base-indicatoren (fenolftaleïne, lakmoes, methyloranje)

Redoxreacties

  • Verschillende definities van oxidatie, reductie, oxidator, reductor en redoxreactie
  • Bepaling van oxidatiegetallen (= oxidatietrappen) van atomen in moleculen en ionen
  • Verandering van oxidatiegetallen in redoxreacties

Stofkennis (eigenschappen en toepassingen)

Via Stofkennis kan een tekst worden geraadpleegd met een aantal eigenschappen en toepassingen van de in de ‘Te kennen leerstof’ vermelde stoffen. Deze tekst is niet beperkend. Het is niet de bedoeling dat leerlingen deze gegevens memoriseren in het kader van VCO. Wel wordt – zonder volledigheid na te streven - gestructureerde informatie aangeboden die door leraren kan gebruikt worden in hun lessen en die de kennis van de leerlingen over de vermelde stoffen kan verrijken.   

  • Diwaterstof, distikstof, dizuurstof, trizuurstof, difluor, dichloor, dibroom, dijood, diamant, grafiet, octazwavel, fosfor
  • Natrium, magnesium, aluminium, ijzer, lood, zink, koper, kwik, goud, zilver
  • Koolstofmonoxide, koolstofdioxide
  • Natriumchloride, natriumwaterstofcarbonaat, calciumcarbonaat
  • Waterstofchloride, diwaterstofsulfaat (zwavelzuur)
  • Ammoniak, natriumhydroxide, calciumhydroxide
  • Waterstofperoxide
  • Methaan, ethaan, propaan, butaan, pentaan, etheen, ethyn, paraffine

Mentale vaardigheden

  • Chemische informatie herkennen in en toepassen op eenvoudige verschijnselen en stofeigenschappen uit de leeromgeving